Türkiye, Avrupa’nın en büyük akaryakıt ağlarından birine sahip ve ortalama olarak 95 bin pompacının ekmek kapısı. 95 bin çalışan her gün farkında olmadan çok yoğun miktarlarda zehirli gaz soluyorlar. Her soludukları gaz ölüme bir adım daha yaklaştırırken, onlar, yaşadıkları sorunların farkında olmadan ‘mutlu’ bir şekilde çalışmaya devam ediyorlar. Bilimsel çalışmalar ise akademisyenlerin kendi çabaları ile yol almaya çalışıyor.
Gazeteci Ahmet Hakan’ın canlı yayında ‘Gabar Petrolü’ koklaması televizyon tarihinde ender rastlanan bir olaylardan biriydi. Ahmet Hakan her ne kadar her gün benzin koklamasa da benzin ve türevi maddeleri koklamak zorunda kalarak ekmek parası kazanan binlerce çalışanlar var.
Bu çalışanlar halk arasında ‘pompacı’ olarak anılıyor ve akaryakıt istasyonlarında her gün bu kokulara maruz kalarak evlerine ekmek parası götürüyorlar.
AVRUPA’DA EN BÜYÜK 3. BAYİ AĞI
Türkiye’de 100’ün üzerinde akaryakıt dağıtım şirketi, 102 depo ve 13 bin akaryakıt istasyonu bulunmakta. Türkiye, Almanya ve İtalya’dan sonra Avrupa’nın en büyük 3. bayi ağına sahiptir. Yaklaşık 35 milyon tonluk toplam akaryakıt satışı ile Avrupa ülkeleri arasında 6. sırada gelir. Türkiye’de akaryakıt sektöründe 45 bin istasyon görevlisi (market ve yıkama/nakliye personeli) ve 95 bin akaryakıt ikmali yapan personel istihdam edildiği tahmin ediliyor. Ayrıca akaryakıt istasyonları günde yaklaşık 4 milyon araca hizmet veriyor.
Avrupa’da ise yaşanan sağlık sorunlarının artması gerekçesiyle birçok ülkede istasyonlarda pompa görevlisi çalışması yasaklanmış durumda… Burada alış verişler kartla yada sisteme para atılarak self servis biçiminde yapılıyor. Diğer yandan yaptığımız araştırma çalışmasında Türkiye’de benzin istasyonlarında çalışanların mesai saati, sağlık otoritelerinin 8 saatten uzun olmaması uyarılarına rağmen 12 saat olarak belirlenmiş. Ayrıca en az yılda bir kez çalışanlar sağlık kontrolünden geçiriliyor.
İNSAN SAĞLIĞINA ZARAR VERECEK MADDELER MEVCUT
Türkiye’de özellikle Ankara merkezli üniversitelerde zaman zaman bu konuya dair yapılan çalışmalar bulunuyor. Petek Olgun, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde yüksek lisans tezini bu konu üzerinde yapanlardan biri… İstasyonlarda çalışların maruz kaldıkları kimyasallar ve bunların sağlık üzerine etkisi isimli tezini tez danışmanı Prof. Dr. Ali Naci Yıldız ile birlikte yayımladı. Yayımlanan tezde, istasyonlarda çalışanların maruz kalabilecekleri kimyasallar tehlikeleri ile birlikte sıralanmış durumda. Akaryakıt istasyonlarında çalışanların maruz kalabilecekleri tehlikeli maddeler arasında benzen, toluen, etilbenzen, ksilen, karbonmonoksit, karbondioksit gibi insan sağlığına oldukça zarar veren maddeler mevcut.
ÖLÜMÜN KOKUSU: BENZEN
Petrol ürünlerinde doğal olarak bulunan benzen, yüksek derecede hasarlara sebep olabilen bir madde… Benzene kısa sürede ve yüksek dozda maruz kalınması sinir sistemini etkiliyor. Bu durum uyku hali, yorgunluk, baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, denge bozukluğu görülüyor. Çok yüksek dozlarda temas söz konusu ise solunum durması sonucu ölüm meydana gelebileceği aktarılıyor. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın yaptığı çalışmalarda ise benzene maruz kalmanın lösemi olgularının görüldüğü ortaya konuldu. Aynı zamanda benzene maruz kalmanın kromozomlarda kırılmalara yol açabileceği de saptandı.